– Een verhaal over vallen en opstaan, loze beloftes en het framen van het AD
Afgelopen week haalde een journalist uit naar mij in een artikel in het AD. Om te begrijpen wat er speelt moet je begrijpen wat er gebeurd is.
Eerst even terugspoelen
In september 2015 kwam ik na een paar jaar in het buitenland terug in Nederland. Eigenlijk voor een korte vakantie omdat mijn grootouders 65 jaar getrouwd waren, maar ik besloot te blijven. De zoektocht naar wat ik wilde en de reden waarvoor ik een paar jaar eerder was weggegaan was gestrand. Ik werkte in een van de gevaarlijkste gebieden van de wereld, wat mij weinig toekomstperspectief zouden bieden en al zeker geen stabiliteit, en dat was juist waar mijn zoektocht voor was bedoeld.
Bij nul beginnen
In Nederland werk vinden in de journalistiek was moeilijker dan gedacht. In Venezuela was ik een van de weinige freelancers en hier een van de duizenden op zoek naar een verhaal. Het kleine beetje geld dat ik nog had raakte op en na maanden bij een vriend te hebben gelogeerd besloot ik dat het beter was letterlijk vanaf nul te beginnen: Ik werd dakloos. In de maanden die volgden probeerde ik van niets weer iets te maken. Dat proces beschreef ik.
De eerste stappen om uit dakloosheid te komen waren niet makkelijk, maar ik had geluk en veel steun. Na een paar maanden kreeg ik een appartement en niet veel later werd een deel van het bedrijfskrediet dat ik bij de BBZ (bijzondere bijstand zelfstandigen) aangevraagd had, goedgekeurd. Het was juni 2016 en ik kon weer aan de slag als zelfstandige. Niet helemaal; want de bureaucratie bij de BBZ was groot en maar een klein deel van het starterskrediet dat ik in mijn bedrijfsplan had aangevraagd, werd daadwerkelijk toegekend. Het was roeien met de riemen die ik had.
Zelfstandig ondernemer
Ik kocht wat tweedehands apparatuur, ging door met het geven van de voorlichtingen die ik sinds 2006 al gaf en kaderde een focusgebied af dat ik als freelance journalist wilde onderzoeken. De randen van Europa was daar een van. In de maanden die volgden deed ik onderzoek en schreef ik onder andere over de jungle in Calais, wilde ik onderzoek doen naar de vluchtelingenstroom uit Syrië, maar kwam ik onverwacht terecht in een staatsgreep in Turkije, en schreef over de erbarmelijke omstandigheden in vluchtelingenkampen in Bulgarije. Tussen het reizen door hield ik mij bezig met onderwerpen dichter bij huis, gaf ik voorlichtingen en schreef ik verder aan mijn boek.
Oost-Oekraïne
Eind 2016 besloot ik richting Oost-Oekraïne te gaan. Wat was de invloed van Rusland in het gebied, en wie zijn nu die separatisten? Hoe gaat het met de nog aanwezige bewoners? Hoe ontstaat tijdens een oorlog een staat? Ik besloot het gebied niet via Oekraïne binnen te gaan maar via Rusland. Bij terugkomst in Nederland was er veel ophef. Tijdens mijn bezoek ben ik ook een aantal uur op de rampplek van de MH17 geweest. Daar lagen jaren na de ramp nog resten, waaronder mogelijk mensenresten. Ik schrok daarvan. Omdat het gebied was vrijgegeven besloot ik een aantal resten mee te nemen voor nader onderzoek, ik ben immers geen forensisch onderzoeker. Ontactisch als ik soms ben stuurde ik die avond nog een boze tweet over de situatie aldaar de wereld in, weken later zou deze in het verkeerde keelgat schieten, hiervoor heb ik mijn excuses aangeboden. Bij terugkeer in Nederland begon de ellende. Ik had met het JIT-team en het OM een deal gemaakt voor vrijwillige overdracht van de spullen, tijdens de overdracht wilden ze uit het niets een kopie hebben van al mijn gegevensdragers. Dit moest ik weigeren aangezien er voornamelijk interviews op stonden die niets met de MH17 te maken hadden, maar waarbij ik wel mijn bronnen moest beschermen. Het OM besloot alles in beslag te nemen en mij en publiek te beschuldigen dat ik MH17 zaken door Schiphol wilde smokkelen, iets wat tot de dag vandaag onzin is. Weken later zou ik al mijn spullen terugkrijgen, enkelen van de resten die ik meehad bleken na onderzoek van slachtoffers van de MH17 te zijn.
Het kost geld
Waarom vertel ik dit? Het gaan naar risicogebieden is niet altijd zonder gevaar en daar onderzoek doen is niet gratis; vervoer, onderdak, beveiliging kosten geld. Ik heb geen groot bedrijf achter mij staan die alles even voorschiet dus veel komt uit eigen middelen en soms uit leningen. Een tegenslag kost dus ook simpelweg geld. Een onverwachte staatsgreep en arrestatie resulteren erin dat een onderzoek niet een maand maar bijna drie maanden kost, een inbeslagname in Nederland resulteert in dat je ruim een maand of langer niet kunt werken en je apparatuur weg is en dat je verwachte publicaties uit een gebied moet uitstellen omdat ze worden overschaduwd door ander nieuws. En er dus geen inkomsten zijn. Ook in dit geval bouwde ik weer schulden op.
Doorgaan
Stilzitten is bij mij geen optie, dat is achteruitgang. Dus doorgaan is wat ik doe. Ondertussen verslechterde de situatie in Venezuela, het land staat voor mijn gevoel op springen en in het eerste kwartaal 2017 waren er bijna geen internationale journalisten. In de kranten en op het nieuws kwam het land zelden voor en ik was bang dat deze snel groeiende humanitaire crisis vergeten zou worden. Ik keek in mijn portemonnee en zag dat het niet voldoende was om de reis te kunnen bekostigen, wel had ik nog wat facturen openstaan die ik nog moest ontvangen, sommigen moet ik nog steeds ontvangen. Links en rechts vraag ik bij uitgevers of er behoefte is aan artikelen uit het gebied en ik ontvang wat intentieverklaringen. Samen genoeg om in eerste instantie de reis te kunnen bekostigen. Maar nog niet op mijn rekening. Ik besluit te zoeken naar investeerders om de reiskosten te dekken. Rente 10%. Achteraf een grote fout. De reis gaat door en kom aan net voordat de grote protesten van 2017 beginnen, honderdduizenden mensen gaan de straat op, duizenden worden gearresteerd en ruim honderd vinden de dood. Toch lijkt de wereld maar kortstondig te kijken. Onkosten vallen flink hoger uit. Omzet valt tegen, publicaties worden later dan gepland uitbetaald en ik kan niet aan al mijn verplichtingen voldoen. Een deel van de leningen kan ik niet terugbetalen, enkele geven aan dat ik de lening als gift mag beschouwen.
Inschatting
Door de massademonstraties lag in die maand de focus vooral daarop. Ik proefde dat er meer was en dat de bom bijna zou barsten in ons buurland. Vergeet niet dat Aruba en Curaçao op zon twintig kilometer liggen. Bijna geen journalisten waren in het gebied dat ik steeds beter leerde kennen en naast een passie voor het land proefde ik een kans, ik ging terug met de gedachte genoeg omzet te draaien om niet alleen de laatste investeerders terug te betalen maar ook een buffer op te bouwen. Daarnaast kon ik een belangrijk verhaal vertellen, dat van een van de grootste humanitaire rampen van mijn generatie.
Dit liep anders. Nadat de protesten uiteen waren geslagen waren mensen moe en bang geworden. Ze keken de kat uit de boom en accepteerden de dagelijks toenemende verslechtering. Daarmee keek de wereld weer de andere kant op, er waren geen massademonstraties meer, geen grote militaire inzet, dus niet interessant. Om moedeloos van te worden. Een plank vol belangrijke verhalen maar nergens waar je het kwijt kan op een paar kleine bijlagen na. Daarbij komt dat de prijzen die uitgevers bieden tegenwoordig te schandalig voor woorden zijn. Laatst had ik er eentje die voor een artikel van 1.700 woorden en drie foto’s 150 euro wilde betalen. Daar kan niemand zijn rekeningen van betalen, ik ook niet.
Anders doen
Dit moest anders want zo kon het niet langer. Het vertrouwen dat ik dit werk puur alleen met omzet uit uitgevers kon verdienen was weg. En dit is niet alleen een probleem dat ik heb, maar ook andere collega’s die ik spreek en in soortgelijke gebieden werken hebben het financieel zwaar.
Ik besluit door te zetten. Wel verander ik het model. De test met de investering was een ramp en de gevolgen gaven mij en anderen veel stress. Wel was ik van mening dat de lezer en/of belanghebbende een rol konden hebben in het mogelijk maken van mijn werk. In de tijd die volgt test ik een aantal zaken als een achter de schermen account, een abonnement en giften modellen. Achter de schermen was ik bezig met andere opdrachtgevers vinden, bijvoorbeeld onderzoek voor non-profits en zakelijke onderzoeksbureaus. Stapje voor stapje los ik een beetje van mijn schulden in, maar het gaat nog lang niet snel genoeg in mijn ogen. Door mijn focus op doorgaan ben ik niet altijd de beste geweest om communicatie goed te houden met een aantal belanghebbenden, hier erken ik schuld.
Helpende hand
Tussendoor doe ik nog een aantal items en bezoek ik een maand Noord-Syrië. Een bezoek dat mij een map vol verhalen oplevert maar tegenvalt in omzetwaarde. Ik besluit volledig over te stappen op giften bij mijn laatste reis naar Venezuela. Ik haal het streefbedrag voor de crowdfunding. Echter kwam ik door de grote hoeveelheid creditcardbetalingen met een cashflow probleem. Deze worden niet direct uitbetaald en 30% pas na 6 maanden. Wel had ik een toezegging van een Roermondse ondernemer, maar die zou niet direct binnen zijn. Ik gaf mijn probleem op Twitter aan en iemand reikte mij de helpende hand. Venezuela is een cash only land waar pinnen onmogelijk is. De grens heen en weer oversteken wil je tot het minimale beperken dus zorg je ervoor dat je cash voor je onkosten bij je hebt.
Met de toezegging van de ondernemer in gedachten besloot ik op te nemen wat ik had en de grens over te gaan, denkende dat zodra ik de gift ontvangen had, ik het voorschot kon betalen, wat achterstanden en een kleine buffer. De toezegging van de ondernemer is nooit waargemaakt, en ondertussen zat ik in een moeilijk gebied. Ik heb eerst uitstel gevraagd aan de persoon die mij het voorschot gaf, omdat ik nog vertrouwen had, dat de ondernemer zou betalen, toen een voorstel trachten te doen, echter de persoon wilde telefonisch niet met mij praten. Het was alles of niets, sterker nog er werd mij via mail medegedeeld dat het openstaande bedrag was verdubbeld. Hiermee kon ik niets vanuit waar ik zat. Al snel begonnen de mailtjes met scheldwoorden en tweets toe te nemen. Enkele van die mailtjes heb ik toen beantwoord maar er was geen houden aan. Het aantal scheldende Twitter berichten nam dagelijks toe, ik zou een oplichter zijn en een charlatan. De beledigingen werden zo extreem dat ik voor het eerst aangifte tegen iemand heb gedaan voor smaad en laster. Intussen loopt er een regeling met deze persoon, Maar nog steeds gaan er berichten naar opdrachtgevers, vrienden en journalisten waaronder iemand van het AD.
Selectief verleden
In een artikel afgelopen week wordt een link gelegd met mijn verleden uit 2004 toen ik vast heb gezeten. Iets waar ik nooit een geheim van gemaakt heb, diverse artikelen over geschreven heb en over zijn geschreven. Een verleden waarover ik al sinds 2006 honderden gastlessen heb gegeven. Nadat in het artikel een uiteenzetting gegeven is over mijn verleden slaat de journalist tien jaar van mijn leven zomaar even over. Wat ik na mijn straf gedaan heb lijkt er niet toe te doen. De award die ik won van het Ministerie van Binnenlandse Zaken, mijn raadswerk voor de Gemeente Breda, mijn constante inzet met voorlichtingen ter preventie van criminaliteit en mijn andere ondernemingen dragen denk ik in zijn beleving niet bij aan het te schetsen beeld van mij en worden weggelaten.
Framen
De journalist van het AD springt liever naar een zaak uit het heden (waarvoor er tot het verschijnen van het artikel ook een regeling liep). Ik snap de boosheid van de persoon en frustratie, mijn communicatie is niet je-van-het geweest en het heeft lang moeten duren voor ik in staat was tot een regeling te komen. Maar de hetze die deze persoon met de journalist begonnen is nam de afgelopen weken extreme vormen aan. Ik krijg telefoontjes van kennissen die ik zes jaar zelden of niet gesproken heb en een onvolledig verhaal uit 2001 van voor mijn Nederlandse berechting (van welke de volledige boete is afbetaald) wordt opgerakeld om het verhaal te versterken. Ook graven ze in mijn verleden en plukken ze links en rechts iets over zaken die lang bekend en voor mij afgesloten zijn om het artikel meer body te geven. Geloof me dat wanneer je een aantal projecten stopzet in een maand tijd zoals ik gedaan heb in 2012, je niet alleen vrienden maakt. Gelukkig had ik goede contracten, van de opgevoerde bronnen heb ik dan ook al jaren niets meer vernomen.
Leugens
Die journalist eindigt zijn betoog met dat ik zou pretenderen dat een van de schulden afbetaald zou zijn en later toch niet. Totale onzin want dat is niet zo. Die schuld staat er en moet grotendeels nog worden afbetaald. Sterker nog, vrij snel nadat de journalist mij benaderd had en mij intimiderend vragen zonder context begon te stellen heb ik aangegeven dat ik alleen zou reageren op een wederhoorverzoek met vragen met context. Toen ik op een gegeven moment een opsomming kreeg van hem van een aantal insinuaties met een enkel feit heb ik aangeven dat ik niet wenste mee te werken aan zijn artikel.
Schadelijk
Waarom doe ik mijn verhaal nu wel? Ik heb een redelijk dikke huid voor beledigingen, en bedreigingen kan ik hebben en leugens van anderen leg ik naast mij neer, maar de gevolgen van dit artikel gaan veel verder dan alleen mij proberen te framen als de oplichter die ik altijd zou zijn geweest. Naast dat ik het zeer kwalijk vind dat een krant als het AD dit gewoon roekeloos publiceert en daarmee mij probeert te schaden, schaadt het ook mensen om mij heen. Vrienden die mij steunen, mensen die meegeholpen hebben aan een van de projecten maar ook de mensen voor wie ik en anderen soms ons leven wagen, brengt hij schade toe, laat staan het vakgebied en de innovatieve en soms risicovolle manier van werken.
Natuurlijk heb ik meegekregen wat er de afgelopen dagen gezegd is en ik wil de mensen die mij steunden en de mensen die niet klakkeloos alles aannamen ook oprecht bedanken. Geschrokken ben ik van collega’s die klakkeloos het bericht van het AD accepteren als een waarheid. Bijna van geen van jullie heb ik ook maar een simpele vraag ontvangen laat staan de vraag: klopt dit allemaal?
Het artikel heeft ook als gevolg dat een journalistenorganisatie, bij wie ik een achterstand had, maar waarmee ik vorige maand een regeling heb getroffen en betaald heb, met terugwerkende kracht af wil zien van die regeling.
Daarnaast kreeg ik allerlei dreigementen. Zo laat iemand mij weten dat ‘je mij binnenkort in een gracht vindt of in de koffer van een uitgebrande auto’.
Bekentenis
Ja, ik heb fouten gemaakt. Ik heb achterstanden, ook anderen dan genoemd worden in het artikel en ja, je kan mij van beroerde communicatie beschuldigen, en ja ik heb weleens beloftes gedaan die ik achteraf gezien niet heb kunnen nakomen. Ja, er liggen een aantal vonnissen en ja, ik heb regelingen moeten treffen en heb soms heel veel moeite dat vol te houden en mijn kop boven water te houden (en nee, ik heb geen bijstandsuitkering) maar geen van de vonnissen die er liggen zijn voor oplichting zoals het AD mij probeert te framen. En het is helemaal niet zo dat ik alles wat ik doe te kwader trouw zou doen.
Hier stop ik niet. Ik ga door, want stilstaan is achteruitgang. Ik geloof nog steeds in de weg die ik ingeslagen ben en geloof er ook nog steeds in dat dit ook de beste weg is om van de lopende achterstanden af te komen. Onlangs is een nieuw project van mij gefinancierd. Een dakloze kerst, en al heeft het artikel van het AD afgelopen dagen mij veel energie (en een enkele zakenrelatie) gekost en een paar dagen vertraging opgeleverd is het nieuwe project “de dakloze kerst” nu wat ik ga doen, want dakloosheid is een crisis die ons allen aangaat.
Wie dit leest wil ik bedanken. Bedanken voor het feit dat je ook mijn kant van het verhaal leest, of je je er in kunt vinden of niet. Voor nu een fijne dag en een prettige kerst. En op naar een vruchtbaar 2019.
